رؤیای محمد (قرآن)پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله دارای رؤیاهای صادقه بودند. در این مقاله آیات مرتبط با رؤیای حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله معرفی می‌شوند. فهرست مندرجات۲ - بیان کردن رؤیا برای مسلمانان ۳ - ارائه حقایق به پیامبر در رؤیا ۴ - بی‌تأثیر بودن نقل رؤیای پیامبر ۵ - وقایع آینده در رؤیا پیامبر ۶ - رؤیای پیامبر درباره جنگ بدر ۷ - رؤیای پیامبر درباره ورود به مکه ۸ - رؤیای پیامبر درباره گمراه شدن مردم ۹ - رؤیای پیامبر درباره منبرشان ۱۰ - آثار رؤیای پیامبر ۱۰.۱ - امتحان ۱۰.۲ - صلابت مجاهدان ۱۰.۳ - علم ۱۰.۴ - وحدت ۱۱ - تحقّق رؤیای پیامبر ۱۲ - تردید در رؤیای پیامبر ۱۳ - تعبیر رؤیای پیامبر ۱۴ - پانویس ۱۵ - منبع ۱ - القا شدن رؤیاها به پیامبررؤياهاى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، القا شده از سوى خداوند: ۱. إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنامِكَ قَلِيلًا وَ لَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً لَفَشِلْتُمْ .... ۲. ... وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ وَ نُخَوِّفُهُمْ .... ۳. لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ .... ۲ - بیان کردن رؤیا برای مسلمانانپيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، بيان‌كننده رؤياى خود براى مسلمانان: ۱. إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنامِكَ قَلِيلًا وَ لَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً لَفَشِلْتُمْ وَ لَتَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ ... پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در عالم رؤیا تعداد سپاه مشرکان را در جنگ بدر كم ديد و رؤياى خود را براى مسلمانان بازگو كرد. ۲. وَ إِذْ قُلْنا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحاطَ بِالنَّاسِ وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ ... از «فتنة للنّاس» مى‌توان استظهار كرد كه زمانى رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله موجب آزمایش مردم مى‌شود كه آن حضرت آن را براى مردم بيان نمايد. ۳. لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لا تَخافُونَ فَعَلِمَ ما لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذلِكَ فَتْحاً قَرِيباً. ۳ - ارائه حقایق به پیامبر در رؤیاارائه حقايق به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله در رؤياى آن حضرت، در راستاى انذار و ترساندن مردم: ... وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ ...وَ نُخَوِّفُهُمْ .... ۴ - بی‌تأثیر بودن نقل رؤیای پیامبربىتأثيرى نقل رؤياى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، در انذار حق‌ناپذيران مکّه: وَ إِذْ قُلْنا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحاطَ بِالنَّاسِ وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ وَ نُخَوِّفُهُمْ فَما يَزِيدُهُمْ إِلَّا طُغْياناً كَبِيراً. ۵ - وقایع آینده در رؤیا پیامبر••• ارائه حقايقى در عالم رؤيا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله (نسبت به آینده پس از خود) جلوه‌اى از احاطه علمى خداوند: ... إِنَّ رَبَّكَ أَحاطَ بِالنَّاسِ وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ .... ••• رؤياى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله در ديدن حقايق و واقعيّتهاى مربوط به آينده، شايسته ياد و يادآورى: ۱. إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنامِكَ قَلِيلًا وَ لَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً لَفَشِلْتُمْ وَ لَتَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَ لكِنَّ اللَّهَ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ. ۲. وَ إِذْ ... وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ ... پيش از «إذ»، «اذكر» در تقدير است و از اين فرمان به‌دست مى‌آيد كه آنچه خداوند به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله يادآورى كرده شايسته تذكّر و يادآورى است. ۶ - رؤیای پیامبر درباره جنگ بدر••• رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله درباره اندك ديدن تعداد افراد دشمن، به عنایت خداوند، در آستانه جنگ بدر: إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنامِكَ قَلِيلًا وَ لَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً لَفَشِلْتُمْ وَ لَتَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ .... ••• رؤياى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله در اندك ديدن افراد دشمن، برخاسته از علم خداوند نسبت به احوال و قلبها: إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنامِكَ قَلِيلًا ... إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ. ••• زياد نشان ندادن افراد دشمن در رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از سوى خداوند، براى جلوگيرى از سستى و نزاع در ميان مجاهدان بدر: إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنامِكَ قَلِيلًا وَ لَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً لَفَشِلْتُمْ وَ لَتَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ .... ••• رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد تعداد افراد دشمن در غزوه بدر، شايسته يادآورى و به خاطر سپردن: إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنامِكَ قَلِيلًا وَ لَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً لَفَشِلْتُمْ وَ لَتَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ ... پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در عالم رؤيا تعداد سپاه مشركان را درجنگ بدر كم ديد و رؤياى خود را براى مسلمانان بازگو كرد. ۷ - رؤیای پیامبر درباره ورود به مکه••• رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، درباره ورود وى و مسلمانان به مسجدالحرام: ۱. ... وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ ... بنا بر روايتى از ابن‌عبّاس، رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله براى واردشدن به مكّه -مسجدالحرام- بوده است. ۲. لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ .... ••• رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله درباره ورود به مسجدالحرام، بر اساس حق و مطابق با واقع: لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ .... ••• تأكيد خداوند بر صداقت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در رؤياى خود، نسبت به ورود در مسجدالحرام: لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ .... ••• رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، درباره ورود به مسجدالحرام و زمان تحقّق آن، مورد علم و آگاهی خداوند: لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لا تَخافُونَ فَعَلِمَ ما لَمْ تَعْلَمُوا .... ۸ - رؤیای پیامبر درباره گمراه شدن مردمرؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، درباره ديدن مردانى بر منبرها و در حال بازگرداندن مردم به روش گذشتگان و دوران جاهلیّت: ... وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ ... درباره آيه ياد شده، از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده كه آن‌حضرت مردانى را بر منابر ديد كه مردم را به گمراهی مى‌كشاندند. ۹ - رؤیای پیامبر درباره منبرشانرؤياى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، درباره ديدن ميمونهايى در حال بالا رفتن و پايين آمدن از منبر ايشان: وَ إِذْ قُلْنا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحاطَ بِالنَّاسِ وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ وَ نُخَوِّفُهُمْ فَما يَزِيدُهُمْ إِلَّا طُغْياناً كَبِيراً . بر اساس روايتى كه از امام باقر و امام صادق عليهماالسلام نقل شده است كه پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در رؤياى خود ميمونهايى را در حال بالا رفتن و پايين آمدن از منبر خود ديد كه حضرت را ناراحت نمود. ۱۰ - آثار رؤياى پیامبر۱۰.۱ - امتحانتحقّق حقيقت نمايانده شده در رؤيا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، وسيله‌اى براى آزمایش مردم: وَ إِذْ قُلْنا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحاطَ بِالنَّاسِ وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ ... برخى از مفسّران گفته‌اند: مقصود از «رؤيا» خوابى بوده كه پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در مدینه ديد و متعاقب آن مردم را بشارت داد كه به مسجدالحرام وارد خواهند شد، ولى اين خواب درآن سال تحقق نيافت، بلكه در سال آينده محقق شد و اين تأخير سبب شد كه مؤمنان در بوته آزمايش قرار بگيرند و آنها كه ايمان ضعيفى داشتند گرفتار شكّ و شبهه شوند و برخى آن رامربوط به خوابى مى‌دانند كه حضرت ديدند ميمونهايى بر منبر ايشان بالا مى‌روند. ۱۰.۲ - صلابت مجاهدانرؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد افراد دشمن، عامل صلابت مجاهدان و مانع سستى آنان: إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنامِكَ قَلِيلًا وَ لَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً لَفَشِلْتُمْ وَ لَتَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَ لكِنَّ اللَّهَ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ. ۱۰.۳ - علمحصول علم و کشف برخى حقايق براى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، از آثار رؤياى آن حضرت: وَ إِذْ قُلْنا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحاطَ بِالنَّاسِ وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ .... ۱۰.۴ - وحدترؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله درباره تعداد افراد دشمن در جنگ بدر، عامل وحدت و همبستگى بيشتر مجاهدان: إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنامِكَ قَلِيلًا وَ لَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً لَفَشِلْتُمْ وَ لَتَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَ لكِنَّ اللَّهَ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ. ۱۱ - تحقّق رؤياى پیامبر••• تضمین خداوند به تحقّق رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با امنیّت و آرامش كامل در اداى اعمال و مناسک عمره، از سوى آن حضرت و مسلمانان: لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لا تَخافُونَ فَعَلِمَ ما لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذلِكَ فَتْحاً قَرِيباً. مفسّران آيه «لتدخلنّ» را اشاره به انجام دادن عمرةالقضاء دانسته‌اند كه در سال بعد تحقق يافت. ••• تحقّق رؤياى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله براى ورود ايشان و مسلمانان به مسجدالحرام، منوط به مشیّت خداوند: لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لا تَخافُونَ فَعَلِمَ ما لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذلِكَ فَتْحاً قَرِيباً. ۱۲ - ترديد در رؤياى پیامبر••• رؤياى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، درباره دخول در مسجدالحرام و زیارت آن، مورد ترديد و شك گروهى از مسلمانان، در پى پيشامد صلح حدیبیّه: لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لا تَخافُونَ فَعَلِمَ ما لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذلِكَ فَتْحاً قَرِيباً. با توجّه به سياق آيات فهميده مى‌شود كه گروهى ازمسلمانان كه به همراه پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله براى زیارت مسجدالحرام رفته بودند وقتى جريان جلوگيرى مشركان پيش آمد و صلح حديبيّه صورت گرفت براى آنان رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله مورد تردید واقع شد و آيه درصدد برطرف كردن آن است. ••• خداوند، درصدد رفع ترديد از عدّه‌اى مسلمانان، نسبت به رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، مبنى بر ورود به مسجدالحرام: لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لا تَخافُونَ فَعَلِمَ ما لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذلِكَ فَتْحاً قَرِيباً . با توجّه به سياق آيات فهميده مى‌شود كه گروهى ازمسلمانان كه به همراه پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله براى زيارت مسجدالحرام رفته بودند وقتى جريان جلوگيرى مشركان پيش آمد و صلح حديبيّه صورت گرفت براى آنان رؤياى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله مورد ترديد واقع شد و آيه درصدد برطرف كردن آن است. ۱۳ - تعبير رؤياى پیامبر••• تعبير رؤياى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، با ورود ايشان و مسلمانان به مسجدالحرام، با حال احرام، حلق و تقصیر: لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لا تَخافُونَ فَعَلِمَ ما لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذلِكَ فَتْحاً قَرِيباً. ••• تعبير رؤياى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، با ورود ايشان و مسلمانان به مسجدالحرام، توأم با امنيّت و بدون هرگونه خوف: لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لا تَخافُونَ فَعَلِمَ ما لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذلِكَ فَتْحاً قَرِيباً. ۱۴ - پانویس۱۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۷، ص۴۹، برگرفته از مقاله «رؤیای محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله». |